Słodziki od lat budzą wiele emocji – jedni traktują je jako cenny zamiennik cukru, inni obawiają się ich wpływu na zdrowie. W świetle najnowszych danych naukowych, wiele z tych wątpliwości okazuje się jednak nieuzasadnionych. Przyjrzyjmy się zatem, co naprawdę potwierdzają badania na temat niskokalorycznych substancji słodzących.
Słodziki jako narzędzie dietetyczne – wsparcie dla osób z nadwagą i cukrzycą
Badania jednoznacznie wskazują, że niskokaloryczne słodziki mogą odgrywać ważną rolę w profilaktyce i leczeniu chorób cywilizacyjnych. Ich główną, niezaprzeczalną zaletą jest to, że dostarczają słodkiego smaku bez dodatkowych kalorii. Dzięki temu mogą skutecznie wspierać:
-
redukcję masy ciała – zamiana cukru na słodziki może zmniejszyć całkowite spożycie energii
-
kontrolę glikemii – słodziki nie podnoszą poziomu glukozy we krwi, co czyni je szczególnie korzystnymi dla osób z cukrzycą typu 2
-
utrzymanie nawyków żywieniowych – umożliwiają zachowanie słodkiego smaku w diecie bez konieczności rezygnacji z ulubionych produktów
Zgodnie z opinią Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością (2012), substancje te mogą być bezpiecznym elementem diety osób z nadwagą, otyłością i zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.
Bezpieczeństwo stosowania – co mówią regulacje i eksperci?
Bezpieczeństwo słodzików zostało szeroko ocenione przez instytucje międzynarodowe, takie jak EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) i FDA (Agencja Żywności i Leków w USA). Wszystkie dopuszczone do obrotu substancje słodzące przeszły rygorystyczne procedury oceny ryzyka, które obejmują m.in. badania toksykologiczne, genotoksyczne oraz długofalowe analizy epidemiologiczne.
Sacharyna – przykład ponownej oceny bezpieczeństwa:
W 2024 roku EFSA podniosła dopuszczalną dzienną dawkę (ADI) sacharyny z 5 mg/kg masy ciała do 9 mg/kg, co świadczy o zwiększonym zaufaniu do bezpieczeństwa tej substancji.
Najnowsze badania nie wykazały rakotwórczości ani właściwości genotoksycznych sacharyny.
Substancja ta pozostaje zatwierdzonym dodatkiem do żywności w UE, bez ograniczeń w zakresie jej stosowania.
Czy słodziki wpływają na metabolizm?
Jednym z najczęściej pojawiających się mitów jest twierdzenie, że słodziki „zaburzają metabolizm” lub „zwiększają apetyt”. Aktualny stan wiedzy jednak nie potwierdza tych obaw. Badania nie wykazują jednoznacznych dowodów na to, że niskokaloryczne słodziki powodują wzrost łaknienia czy prowadzą do nadmiernego spożycia kalorii.
Co więcej, część badań sugeruje, że ich stosowanie może prowadzić do ogólnego obniżenia kaloryczności diety bez kompensacyjnego wzrostu apetytu. W przypadku osób z zaburzoną gospodarką węglowodanową, słodziki nie wpływają negatywnie na poziom insuliny ani glukozy we krwi.
Najpopularniejsze słodziki – co wiemy o ich profilu bezpieczeństwa?
1. Aspartam
-
Intensywność słodzenia: ok. 200 razy większa niż sacharozy.
-
Bezpieczny w określonych dawkach (ADI: 40 mg/kg m.c.).
-
Nie zalecany dla osób z fenyloketonurią (PKU).
2. Sacharyna
-
Jeden z najstarszych słodzików. Sacharyna używana jest od ponad 100 lat.
-
Nie wykazuje działania rakotwórczego w świetle aktualnych badań.
-
ADI: 9 mg/kg m.c. (po podniesieniu w 2024 r.).
3. Sukraloza
-
Około 600 razy słodsza od cukru.
-
Nie metabolizuje się w organizmie, ponieważ jest wydalana w postaci niezmienionej.
-
Stabilna termicznie, stosowana w produktach pieczonych i gotowanych.
4. Acesulfam K
-
Słodszy od cukru 200 razy.
-
Nie ulega przemianom metabolicznym, ponieważ jest wydalany z moczem.
-
Bezpieczny do spożycia w określonych dawkach (ADI: 15 mg/kg m.c.).
Fakty i mity – co naprawdę potwierdzają badania?
Fakt: Słodziki są bezpieczne w ramach dopuszczalnych dawek
Wszystkie dopuszczone do użytku słodziki mają wyznaczoną wartość ADI (Acceptable Daily Intake), która stanowi margines bezpieczeństwa nawet kilkaset razy niższy niż dawki wywołujące efekt w badaniach.
Mit: Słodziki powodują raka
Najbardziej kontrowersyjne badania z lat 70. XX wieku dotyczyły jedynie bardzo wysokich dawek u szczurów. Obecne analizy (w tym przeglądy EFSA i WHO) nie potwierdzają rakotwórczości słodzików przy spożyciu w ramach ADI.
Fakt: Słodziki nie wpływają negatywnie na poziom glukozy
Zarówno osoby zdrowe, jak i z cukrzycą typu 1 i 2 mogą bezpiecznie spożywać słodziki, nie wywołują one skoków glikemii.
Mit: Słodziki zawsze prowadzą do zwiększenia apetytu
Mechanizm ten nie został potwierdzony w dobrze kontrolowanych badaniach klinicznych. Wiele osób stosujących słodziki doświadcza wręcz zmniejszenia apetytu na słodkie przekąski.
Podsumowanie
Niskokaloryczne substancje słodzące, takie jak sacharyna, aspartam czy sukraloza, są niezaprzeczalnie skutecznym i bezpiecznym zamiennikiem cukru. W świetle aktualnych badań oraz ocen instytucji takich jak EFSA, mogą one wspierać kontrolę masy ciała i glikemii bez ryzyka negatywnego wpływu na zdrowie.
Pamiętaj, że ich rozsądne stosowanie, zgodne z normami, stanowi wartościowy element nowoczesnej diety prozdrowotnej.
Artykuł sponsorowany
